Sual: Kitaplarda, (Emanetci, emanet edilen altın parayı aynen geri verir. Kaybetmiş veya telef etmişse, benzerini veremez, kıymetini oder. Bir altın lira gasbeden, bunu aynen oder. Bu yoksa benzerini veremez, kıymetini oder) deniyor. Niye benzeri verilemiyor da, kıymeti veriliyor?
CEVAP
Altın paraların biri eski veya yeni tarihli yahut antika olduğu icin değeri farklı olabilir. Bunun icin, emanet edilenin aynısını vermek gerekir. Benzeri de olsa, başka altın verilemez. Telef olduysa, kaybolduysa, yine benzeri verilemez, cunku benzerinin kıymeti farklı olabilir. Emanet edilen altın paranın kıymeti, değeri ne ediyorsa onu vermek gerekir.

20 gram bilezik yerine, benzeri olan başka bilezik verilmez. Verilen bileziğin ağırlığı 20 gramdan farklı olabilir. Eğer ağırlığı 20 gramsa, belki ayarı değişiktir. Biri 22, oteki 18 ayar olabilir. Ayarı da, ağırlığı da aynı olsa, bu sefer, işleme, işcilik farkı olur. Onun icin emanet edilen altının değeri odenir.

Bir mal, ya mislî veya kıyemî olur. Mislî malı telef eden, benzerini, kıyemî malı telef eden, değerini oder.

Mislî, carşıda aynı vasıfta benzeri bulunan mal olup, fiyatları farklı olmaz.

Ağırlıkla, hacimle ve uzunlukla olculenlerden fabrikada, tezgÂhta yapılan şeyler ve sayıyla olculenlerden, aynı buyuklukte olanlar, mesela aynı buyuklukteki yumurtayla karpuz boyledir.

Kıyemî, carşıda benzeri bulunmayan, bulunsa da fiyatları farklı olan maldır. Uzunlukla olculenlerden tarla, elde dokunan halı, ev, dukkÂn, irili ufaklı olan karpuz kıyemîdir.

İkisine de bir ornek verelim:
Fabrika imalatı olup, modeli de markası da aynı olan bir halıyı telef eden, benzerini alıp verir, ama elde ozel olarak dokunmuş bir halının aynısı başka yerde olmadığı icin, değeri neyse onu oder.
__________________