V ‘İNCİ GREGORİUS’UN* RUS CARINA MEKTUBU


........“Turkler’i, maddeten ezmek ve yıkmak mumkun değildir. Cunku Turkler cok sabırlı ve mukavemetli insanlardır. Gayet mağrurdurlar ve İzzet-i Nefis sahibidirler. Bu hasletleri de (huy, mizacları da), dinlerine bağlılıklarından, kadere rıza gostermelerinden, an’anelerinin kuvvetinden; padişahlarına, kumandanlarına, buyuklerine olan itaatlerinden gelmektedir.


........Turkler zekidirler ve kendilerini musbet yolda sevk ve idare edecek reislere sahip oldukları muddetce de calışkandırlar. Gayet kanaatkardırlar. Onların meziyetleri, hatta kahramanlık ve şecaat (cesaret) duyguları da an’anelerine olan bağlılıklarından, ahlaklarının salabetinden (sağlamlığından) gelmektedir. Turkler’de evvela itaat duygusunu kırmak ve manevi bağlarını yok etmek, dini metanetlerini za’fa uğratmak icabeder. Bununda en kısa yolu, milli ve manevi an’anelerine uymayan harici fikirler ve davranışlara onları alıştırmaktır. Tukler dış yardımı reddederler; haysiyet duyguları, buna manidir. Velev ki (oyle de olsa), gecici bir sure icin zahiri (gorunuşte) kuvvet verse de, Turkler’i dış yardıma alıştırmalıdır.

........Maneviyatları sarsıldığı gun, Turkler’i kendilerinden şeklen cok kudretli, kalabalık ve zahiren (gorunuşte) hakim kudretler onunde zafere goturen asıl kudretleri sarsılacak ve maddi vasıtaların ustunluğu ile yıkmak mumkun olabilecektir. Bu sebeple Osmanlı Devleti’ni tasfiye icin mucerret (yalnız, tek) olarak harp meydanındaki zaferler kafi değildir ve hatta sadece bu yolda yurumek, Turkler’in haysiyet ve vakarını (onurunu) tahrik edeceğinden hakikatlere nufuz edebilmelerine sebep olabilir.

........Yapılacak olan, Turkler’e bir şey hissettirilmeden bunyelerindeki bu tahribi tamamlamaktır.”**


* Donemin Padişahı II’nci Mahmut tarafından patrikhane kapısında asılarak idam edilmiştir.


** Doc.Dr.M.Sureyya Şahin, Fener Patrikhanesi ve Turkiye, Otuken Yayınları İstanbul 1999, s.200
__________________